Laureaci nagrody Europa Nostra 2024

Komisja Europejska i Europa Nostra ogłosiły laureatów Europejskiej Nagrody Dziedzictwa / Nagrody Europa Nostra 2024. W tym roku 26 wyjątkowych dokonań na polu dziedzictwa z 18 państw zostało uhonorowanych tym najwyższym europejskim wyróżnieniem.

Nagrody 2024 obejmują imponującą liczbę zwycięzców w pięciu kategoriach. Wśród nagrodzonych znalazły się także polskie akcenty. Tegoroczni zwycięzcy są przykładem dynamiki, różnorodności i innowacyjności wykazanych w całej Europie w wysiłkach na rzecz ochrony i promowania naszego bogatego dziedzictwa. Zwycięzców wybrało Jury, składające się z 12 ekspertów ds. dziedzictwa z całej Europy. W sumie do tegorocznej edycji zakwalifikowało się 206 wniosków od organizacji i osób prywatnych z 38 krajów europejskich.

Zwycięzcy zostaną uhonorowani podczas ceremonii wręczenia Nagród Dziedzictwa Europejskiego 2024, która odbędzie się 7 października w Ateneum Rumuńskim, najbardziej prestiżowej sali koncertowej w Bukareszcie, która niedawno otrzymała Znak Dziedzictwa Europejskiego. Podczas ceremonii zostaną ogłoszeni także laureaci Grand Prix oraz zdobywcy Nagrody Publiczności, wybrani spośród tegorocznych laureatów Nagród Dziedzictwa Europejskiego / Nagród Europa Nostra. Ceremonia będzie punktem kulminacyjnym Europejskiego Szczytu Dziedzictwa Kulturowego 2024, który odbędzie się w dniach 6–8 października w Bukareszcie.

Oto zwycięzcy Nagrody Dziedzictwa Europejskiego / Nagrody Europa Nostra 2024 w pięciu kategoriach:

Konserwacja i adaptacja

Budynek Royale Belge, Bruksela, Belgia

Ten modernistyczny budynek, ukończony w 1970 roku jako siedziba firmy ubezpieczeniowej Royale Belge, obecnie obejmuje różnorodne funkcje, w tym sale konferencyjne, biura, przestrzenie coworkingowe, klub fitness i hotel. Projekt rewitalizacji ma niezwykłą skalę i jakość oraz świadczy o silnym zaangażowaniu w zrównoważony rozwój.

Rezydencja Schulenburga, Gera, Niemcy

Rezydencja Schulenburga została zbudowana w 1914 roku przez Henry’ego van de Velde. Projekt renowacji obiektu stanowi doskonały przykład konserwacji architektury XX wieku. Ambitnie kompleksowy, szczegółowo przemyślany pod względem materiałów i zachowujący spójność z estetyką budynku, obejmującą wnętrza, meble i ogród.

Zabytkowa Kopalnia Ignacy, Rybnik, Polska

To unikalny projekt renowacyjny na terenie dawnej kopalni węgla kamiennego, jednej z najstarszych w Polsce, która powstała w 1792 roku. Dzięki wspólnym wysiłkom byłych górników, Miasta Rybnik, państwa polskiego i funduszy unijnych, zespół został zachowany i przystosowany do nowych funkcji jako centrum kulturalno-rekreacyjnego. Stanowi inspirujący przykład dla innych kopalń węgla w Europie, którym grozi zamknięcie.

Kościół Saksoński w Alma Vii, Rumunia

W ramach tego projektu odrestaurowano obiekt kulturowy, który symbolizuje wieki historii i rzemiosła, w malowniczej wiosce Alma Vii w Transylwanii. Kompleksowa renowacja nie tylko zachowała architektoniczną i historyczną integralność kościoła, ale także wzmocniła pozycję lokalnej społeczności i sprzyjała zrównoważonemu rozwojowi turystyki.

Kościół św. Michała, Cluj-Napoca, Rumunia

Położony w tętniącym życiem centrum miasta kościół św. Michała jest perełką europejskiej architektury gotyckiej. W latach 2016–2022 kościół rozpoczął szeroko zakrojoną renowację. Oprócz zwykłych wzmocnień konstrukcyjnych i odnowienia elewacji projekt obejmował również renowację wnętrz i nowoczesne ulepszenia.

Studnie śnieżne, Sierra Espuña, Hiszpania

Studnie te, pochodzące z XVI wieku, służyły jako wytwórnie lodu, w którym przechowywano zimowy śnieg do produkcji lodu w lecie. Dwie z najważniejszych studni śnieżnych w Sierra Espuña zostały kompleksowo odrestaurowane w ramach szerszych wysiłków mających na celu zachowanie ich bogatego dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń.

Badania

NewsEye: cyfrowy badacz gazet historycznych, Austria/Finlandia/Francja/Niemcy

Ten innowacyjny projekt badawczy poprawia dostęp do wczesnej prasy europejskiej (1850–1950). Wykorzystując 15 milionów stron zdigitalizowanych przez biblioteki narodowe Austrii, Finlandii i Francji, opracowano automatyczne narzędzia do rozpoznawania znaków, analizy struktury gazet i przetwarzania treści wielojęzycznych w oparciu o sztuczną inteligencję.

Edukacja, szkolenia i umiejętności

Centrum Kultury Teryan – Wzmacnianie pozycji uchodźców ormiańskich z Górskiego Karabachu, Erewan, Armenia

Od 2002 roku Centrum Kultury Teryan zajmuje się badaniem i ochroną kultury ormiańskiej i Artsakh. W następstwie konfliktu zbrojnego w Górskim Karabachu w 2020 r. Centrum zapewniło szeroki zakres działań szkoleniowych, aby pomóc osobom wysiedlonym w przystosowaniu się do nowego życia w Armenii.

Boulouki – Objazdowe warsztaty na temat tradycyjnego budownictwa, Grecja

Boulouki to wszechstronna grupa architektów, inżynierów i specjalistów zajmujących się dziedzictwem kulturowym, których celem jest ożywienie tradycyjnego rzemiosła na potrzeby współczesnego budownictwa. Stosują podejście wędrowne, podróżując po Grecji, aby prowadzić warsztaty szkoleniowe, które czerpią z cech charakterystycznych każdego miejsca i na nie odpowiadają.

Program tradycyjnych budynków rolniczych, Irlandia

Głównym celem tego ogólnokrajowego programu jest pomoc rolnikom w rozpoznaniu wartości kulturowej tradycyjnych budynków gospodarczych. Uczestnicy otrzymują wsparcie w zdobywaniu umiejętności umożliwiających im przeprowadzenie napraw przywracających budynki do użytku funkcjonalnego w gospodarstwie. Od czasu utworzenia programu w 2008 r. naprawiono ponad 1000 budynków.

Model Rewitalizacji Rzemiosła Serfenta, Cieszyn, Polska

Zaprojektowany i wdrożony przez Stowarzyszenie Serfenta, model ten powstawał przez ponad 15 lat, a jego podstawą było rzemiosło koszykarskie. We współpracy z rzemieślnikami, projektantami oraz osobami w każdym wieku i o różnym pochodzeniu z Polski i innych krajów europejskich, zespół Serfenty testował nowe sposoby skutecznego przekazywania tego dziedzictwa.

Szkoła Stolarki Białej, Narros del Castillo, Hiszpania

Założone w 2014 roku, jest jedynym na świecie ośrodkiem szkoleniowym poświęconym wyłącznie nauczaniu białej stolarki. Biała stolarka to technika, która od XIII do XVIII wieku umożliwiła wznoszenie więźb dachowych i drewnianych stropów kasetonowych, które są obecne w tysiącach budynków w Hiszpanii.

Zaangażowanie obywateli i podnoszenie świadomości

Kilometr kwadratowy, Gandawa, Belgia

Od pięciu lat „historyk-rezydent” podróżuje po najróżniejszych częściach Gandawy. W przeliczeniu na „kilometr kwadratowy” zapraszała mieszkańców do opowiadania o „ukrytych historiach”. Zwieńczeniem każdej rezydencji jest wystawa w Muzeum Miejskim STAM w Gandawie oraz liczne przewodniki po dziedzictwie, w których narrację kształtują lokalni mieszkańcy.

Cisza, która zburzyła pomnik, Kamenska, Chorwacja

Antyfaszystowski „Pomnik Zwycięstwa Ludu Slawonii” w Kameńskiej, stworzony przez znanego artystę Vojina Bakicia w latach 1958–1968, został zniszczony w 1992 r. podczas wojen toczonych w byłej Jugosławii w latach 90. XX wieku. W ramach tego projektu pomnik wskrzesił się dzięki technologii rzeczywistości rozszerzonej, pionierskiemu podejściu w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego.

Konserwacja sal społecznościowych na potrzeby działalności lokalnego społeczeństwa obywatelskiego, Finlandia Projekt ten jest modelem, w którym dotacje państwowe na trwałe naprawy i renowacje świetlic są przekazywane lokalnym stowarzyszeniom za pośrednictwem organizacji pozarządowej. Model jest innowacyjny ze względu na silną rolę zaangażowania obywateli na wielu poziomach w ochronę świetlic, istotnej części fińskiego dziedzictwa.

Stowarzyszenie Ufortyfikowane Zamki Alzacji, Francja

We francuskim regionie Alzacja znajduje się ponad sto ruin zamków po alzackiej stronie Wogezów. Celem stowarzyszenia Ufortyfikowane Zamki Alzacji, utworzonego w 2013 roku, jest podkreślenie znaczenia tego niezwykłego dziedzictwa poprzez szereg różnych inicjatyw, takich jak Szlak Zamków Umocnionych w Alzacji.

Rehabilitacja obywatelska wieży Tsiskarauli, Akhieli, Gruzja

Przez trzy lata 46 obywateli Gruzji i innych krajów współpracowało z ekspertami technicznymi i tradycyjnymi rzemieślnikami przy renowacji wieży Tsiskarauli. Projekt zwrócił bardzo potrzebną uwagę odległej społeczności Chewsuretii i podniósł świadomość wartości dziedzictwa gruzińskiego w dziedzictwie Europy.

Międzynarodowy Festiwal Teatru Klasycznego dla Młodzieży, Syrakuzy, Włochy

Od 1991 roku ponad 50 000 młodych studentów z całego świata gromadzi się w greckim teatrze w Akrai, aby na nowo zinterpretować klasyczne teksty greckie i rzymskie. Ten coroczny festiwal celebruje bogate dziedzictwo klasyczne Europy, jednocześnie odważnie wybiegając w przyszłość. Zaangażowanie festiwalu w działania edukacyjne i włączające jest wzorowe.

Fundacja Ochrony Zabytków Ockenburgh, Haga, Holandia

Fundacja ta reprezentuje ponad 150 lokalnych wolontariuszy, którzy przez dziesięć lat pracowali nad renowacją posiadłości Ockenburgh założonej w Hadze w 1654 roku. Wolontariusze nadal odgrywają dużą rolę w Ockenburgh, utrzymując willę i jej ogrody oraz organizując wiele wydarzeń kulturalnych przez cały rok.

Mistrzowie Dziedzictwa

Towarzystwo Przyjaciół Zabytków Dubrownika, Chormacja

Od 1952 roku to stowarzyszenie społeczeństwa obywatelskiego finansuje i realizuje projekty badawcze i konserwatorskie dotyczące zabytków Dubrownika, w tym murów miejskich. Towarzystwo było ściśle zaangażowane w wpisanie Starego Miasta w Dubrowniku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO w 1979 roku. Od tego czasu odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu ochrony i ulepszania tego wyjątkowego miejsca.

Else „Sprossa” Rønnevig, Lillesand, Norwegia

Przez pięćdziesiąt lat Else „Sprossa” Rønnevig przewodziła ratowaniu starych okien, wstrzymywała wymianę cennych okien historycznych i ustanowiła jaśniejsze przepisy dotyczące ich ochrony, zmieniając podejście Norwegii do ochrony kultury.

dr Piotr Gerber, Wrocław, Polska

Piotr Gerber poświęcił swoje życie ochronie dziedzictwa poprzemysłowego. Zarówno w Polsce, jak i za granicą odegrał znaczącą rolę w podnoszeniu świadomości społecznej i zrozumienia znaczenia rozwoju technicznego i technologicznego.

Europejskie Nagrody Dziedzictwa / Nagrody Europa Nostra zostały ustanowione przez Komisję Europejską w 2002 r. i od tego czasu są koordynowane przez Europa Nostra. Od 21 lat Nagrody są kluczowym narzędziem rozpoznawania i promowania wielorakich wartości dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego dla europejskiego społeczeństwa, gospodarki i środowiska.

Nagrody akcentują i promują doskonałość dziedzictwa i najlepsze praktyki w Europie, zachęcają do transgranicznej wymiany wiedzy i łączą interesariuszy dziedzictwa w sieciach. Nagrody przyniosły zwycięzcom znaczne korzyści, takie jak większa (między)narodowa rozpoznawalność, dodatkowe fundusze i zwiększona liczba odwiedzających. Ponadto Nagrody sprzyjają zwiększonej trosce o nasze wspólne dziedzictwo wśród obywateli Europy. Dodatkowe fakty i liczby dotyczące Nagród można znaleźć na stronie internetowej Nagród.

Data publikacji: 31/05/2024

Laureaci nagrody Europa Nostra 2024

Przeczytaj również: