Laureaci Grand Prix Nagrody Unii Europejskiej w Dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra 2018

Podczas obchodów pierwszego w historii Europejskiego Szczytu Dziedzictwa Kulturowego, który odbył się w dniach 18-24 czerwca 2018 r. w Berlinie, ogłoszono laureatów Nagrody Europejskiej w Dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra 2018. Ceremonię, w obecności prezydenta Niemiec Franka Waltera Steinmeiera, prowadzili Plácido Domingo (prezydent Europa Nostra) oraz komisarz ds. edukacji, kultury, młodzieży i sportu Tibor Navracsics. Siedmiu zwycięzców Grand Prix, wytypowanych przez jury spośród 29 laureatów, zostało zaprezentowanych na uroczystej gali, stanowiącej jedno z głównych wydarzeń Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018 (strona polska ERDK2018).

Zwycięskie projekty, z których każdy został nagrodzony kwotą 10000 euro, to:

Kategoria: Konserwacja

– Sanatorium Dr. Barnera, Braunlage/Harz, Niemcy,

– Bizantyńska świątynia Hagia Kyriaki, Naxos, Grecja,

– Forteca Bač, Bač, Serbia.

Kategoria: Badania

– EPICO: Europejski Protokół Konserwacji Prewencyjnej, koordynowany w Wersalu, Francja.

Kategoria: Zasługi z tytułu poświęcenia na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego:

– Pani Tone Sinding Steinsvik, Norwegia,

– prywatni właściciele wód Argual i Tazacorte, Wyspy Kanaryjskie, Hiszpania.

Kategoria: Edukacja, Szkolenia i Zwiększanie Świadomości:

– Culture Leap: Program Edukacyjny, Finlandia.

Nagrodę publiczności otrzymała renowacja ogrodu botanicznego w Pałacu Queluz w Sintrze (Portugalia). W internetowej ankiecie przeprowadzonej przez Europa Nostra, dotyczącej wyboru ulubionego miejsca związanego z europejskim dziedzictwem kulturowym, wzięło udział około 6500 uczestników.

O wszystkich 29 projektach, które zostały wyróżnione w konkursie, przeczytać można na stronie Europa Nostra. O inicjatywie i jej laureatach pisaliśmy i my.

Warto wspomnieć, iż jednym z wyróżnionych przez Europa Nostra projektów była konserwacja szkoły greckiej Zografyon w Stambule w Turcji: kraju, który nie uczestniczy w programie Kreatywna Europa.

Plácido Domingo, światowej sławy śpiewak operowy i prezydent Europa Nostra, oświadczył: „Spotkanie z laureatami naszej nagrody w Berlinie i uczczenie ich osiągnięć wraz z licznym gronem Europejczyków zaangażowanych w kulturę i dziedzictwo kulturowe jest dla mnie niezwykłą radością i przywilejem. Serdecznie gratuluję wszystkim zwycięzcom, w szczególności laureatom Grand Prix oraz projektowi, który uzyskał nagrodę publiczności. Są oni wspaniałymi przykładami organizacji i osób, które swoją pracą troszczą się o zachowanie naszego wspólnego dziedzictwa”.

Prezydent Europa Nostra dodał: „ Pierwszy w historii Europejski Szczyt Dziedzictwa Kulturowego w Berlinie zgromadził czempionów dziedzictwa, członków jego sieci i ekspertów; artystów i dziennikarzy; czołowe osoby decyzyjne ze szczebli lokalnych, regionalnych, narodowych i europejskich, a także liczne organizacje obywatelskie i samych obywateli. Nasz Szczyt był unikalnej rangi okazją do zademonstrowania naszej stanowczej gotowości do połączenia sił na rzecz budowy Europy przyszłości, inspirowanej i fundowanej na bazie piękna i różnorodności naszego wspólnego dziedzictwa i wartości”.

Tibor Navracsics, Europejski Komisarz ds. Edukacji, Kultury, Młodzieży i Sportu, powiedział: „Gratuluję wszystkim zwycięzcom Europejskiej Nagrody w Dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagród Europa Nostra 2018 ich niezwykłych osiągnięć. Poprzez swoja prezentację i promocję dziedzictwa kulturowego w jego licznych formach, stanowić oni będą źródło inspiracji oraz drogowskaz dla innych na płaszczyźnie tworzenia pomostów między ludźmi wywodzącymi się z różnych środowisk. Taki jest cel Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego oraz powód, dla którego ta ceremonia ma tak szczególne znaczenie. Zwieńczając ERDK2018, Komisja Europejska przedstawi Plan Działań na rzecz Dziedzictwa Kulturowego, który utrwali nasze wspólne zaangażowanie w dziedzinie zachowania dziedzictwa kulturowego oraz podkreśli jego rolę jako politycznego priorytetu Unii Europejskiej”.

Ceremonia rozdania nagród zgromadziła około 1000 uczestników, począwszy od wysokiej rangi przedstawicieli instytucji Unii Europejskiej i państw członkowskich, po czołowych reprezentantów organizacji działających w obszarze dziedzictwa kulturowego na całym kontynencie.

Europejski Szczyt Dziedzictwa Kulturowego odbywał się pod hasłem „Dzielenie się dziedzictwem – dzielenie się wartościami” i był współprowadzony przez Niemiecki Komitet Dziedzictwa Kulturowego (DNK), Pruską Fundację Dziedzictwa Kulturowego (SPK) oraz Europa Nostra. Został wsparty przez działania Komisji Europejskiej, Komisarza Federalnego Rządu Niemiec ds. Kultury i Mediów oraz berliński Departament Senatu ds. Kultury i Europy, a także przez licznych partnerów, współpracowników i prywatnych sponsorów z Niemiec i Europy.

Laureaci Grand Prix:

Kategoria: Konserwacja:

1. Sanatorium Dr. Barnera, Braunlage/Harz, Niemcy

Sanatorium stanowi unikatowy przykład niemieckiego ruchu reformatorskiego (Lebensreform) z pierwszych lat XX wieku. Projekt renowacji budynku przebiegał pod kierownictwem David Chipperfield Architects w partnerstwie z organem nadzoru zabytków Dolnej Saksonii oraz Uniwersytetem Nauk Stosowanych i Sztuki w Hildesheim. Jury nagród doceniło fakt, iż „sanatorium jest wciąż użytkowane zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem, zaś jego nowo dobudowane elementy są kompatybilne z oryginalną tkanką [budowli]”. Projekt uzyskał finansowanie z budżetu państwa, a także grant z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

2. Bizantyńska świątynia Hagia Kyriaki, Naxos, Grecja

Budowlę zdobi unikatowa seria malowideł ściennych z VIII i IX w., powstałych w okresie sporu ikonoklastycznego. Świątynia zlokalizowana jest w ustronnym, wiejskim terenie i przez lata była zaniedbywana. „ Jest to przykład konserwacji wrażliwej i pełnej szacunku [dla obiektu], którego malowidła ścienne są związane z ważnym okresem myśli europejskiej”, oświadczyło jury. Źródłem finansowania były darowizny prywatne, składane przez szwajcarską inicjatywę Stowarzyszenie Hagia Kyriaki oraz grecką organizację Elliniki Etairia.

3. Forteca Bač, Bač, Serbia

Budowę fortecy rozpoczęto w XIV w., zaś niektóre jej elementy dobudowano w XV i XVI w. Ten wpisany do rejestru zabytków budynek został odnowiony (zadbano również o zachowanie artefaktów archeologicznych), zaś jego wnętrze, przekształcone w przestrzeń wystawienniczą, udostępniono zwiedzającym. „Ten projekt jest wyjątkowym przykładem ochrony dziedzictwa opartej na współpracy interdyscyplinarnej”, stwierdzili jurorzy. Konserwacja przeprowadzona została przez Instytut Prowincji na rzecz Ochrony Zabytkow Kultury – Petrovaradin i otrzymała wsparcie finansowe ze źródeł regionalnych, krajowych oraz międzynarodowych (w tym unijne).

Kategora: Badania:

1. EPICO: Europejski Protokół Konserwacji Prewencyjnej, koordynowany w Wersalu, Francja

Pięć instytucji, wywodzących się z Francji, Włoch i Polski, zjednoczyło się by dzieląc się swoimi zasobami ustanowić prostą i elastyczną metodę efektywnej konserwacji dziedzictwa europejskich domów mieszkalnych. Instytucjami tymi są: Zamek w Wersalu i jego Centrum Badań, Sieć Europejskich Rezydencji Królewskich (ARRE), Centrum Fundacji na rzecz Konserwacji-Renowacji „La Venaria Reale” w Turynie oraz warszawskie Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie. Jury wsparło ten projekt ze względu na jego „całościowe ujęcie kwestii konserwacji w trzech istotnych obszarach: zabytku, wystroju i kolekcji”.

Kategoria: Zasługi z tytułu poświęcenia na rzecz ochrony dziedzictwa kulturowego:

1. Pani Tone Sinding Steinsvik, Norwegia

Dyrektor i współzałożycielka Muzeum Norweskiego, Tone Sinding Steinsvik, wraz ze swoim nieżyjącym już mężem Kjellem Rasmusem Steinsvik, uratowała, odtworzyła, odbudowała i z sukcesem wypromowała obecnie już świetnie znany i licznie odwiedzany kompleks przemysłowy Blaafarveværket w Buskerud. „Pani Steinsvik, z pomocą męża, uratowała, rozbudowała i udostępniła publiczności obszar, w którym mieści się kopalnia kobaltu, kwatery robotnicze, rezydencja ziemska i inne zabudowania związane z górnictwem. Pracy tej, docenionej przez rzesze zwiedzających, poświęciła 50 lat życia”, oświadczyło jury.

2. Prywatni właściciele wód Argual i Tazacorte, Wyspy Kanaryjskie, Hiszpania

Heredamiento de las Haciendas z Argual i Tazacorte to grupa prywatnych właścicieli wód z Wysp Kanaryjskich. Po ponad 500 latach dziedziczenia, wody i krajobraz zarządzane są obecnie przez 1450 udziałowców, pracujących na zasadzie non-profit. Do tej wspólnoty należą woda, góry, ziemia i kanały irygacyjne Caldera de Taburiente. Jury wyróżniło tę inicjatywę za jej „historyczne zasługi w dziedzinie zarządzania wodami przez ponad pięć stuleci oraz za obecne działania, jako organizacji prywatnej, na rzecz ochrony i rolniczego użytkowania wód”.

Kategoria: Edukacja, Szkolenia i Zwiększanie Świadomości:

1. Culture Leap: Program Edukacyjny, Finlandia

Projekt ten w sposób znaczący zwiększył liczbę Planów na rzecz Edukacji Kulturalnej w Finlandii, poszerzając tym samym zakres tego publicznego program dla szkół, którego zadaniem jest zapewnienie dzieciom i ludziom młodym okazji do doświadczenia swojego dziedzictwa kulturowego. W ramach tego wysoce rozbudowanego projektu stworzono internetowe narzędzie, które umożliwia gminom niezależne opracowanie planu, opartego na ich lokalnym i regionalnym dziedzictwie. Jest ono dostępne bezpłatnie dla wszystkich zainteresowanych i funkcjonuje w trzech wersjach językowych: fińskiej, szwedzkiej i angielskiej. „Projekt oferuje relatywnie tanią ramę operacyjną o potencjalnie szerokich możliwościach jej wykorzystania w krajach Europy na rzecz planowania działań edukacyjnych z wartościami kulturowymi jako jej rdzeniem”, stwierdziło jury.

Więcej zdjęć znaleźć można na profilu Flickr Europa Nostra.

Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra zostały ustanowione przez Komisję Europejską w 2002 r. i od tamtej pory są organizowane przez Europa Nostra. Wyróżniają one i promują najlepsze praktyki związane z konserwacją dziedzictwa, badaniami, zarządzaniem, wolontariatem, edukacją i komunikacją. Przyczyniają się w ten sposób do poszerzania percepcji dziedzictwa jako strategicznego zasobu dla gospodarki i polityki społecznej Europy. Nagrody wspierane są przez program Kreatywna Europa.

Przez ostatnie szesnaście lat organizacje i osoby z 39 krajów, celem otrzymania nagrody, złożyły ogółem 2883 aplikacji. Niezależne jury, złożone z ekspertów, wybrało 485 nagrodzonych projektów z 34 krajów. Szczególnie wyróżniającym się inicjatywom w dziedzinie dziedzictwa kulturowego, wybranym spośród laureatów, przyznano 109 nagród Grand Prix w wysokości 10000 euro.

Nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra wzmacniają potencjał sektora dziedzictwa kulturowego poprzez wyróżnianie najlepszych praktyk, zachęcają do transgranicznej wymiany wiedzy oraz łączenia instytucji sektora w szersze sieci. Przyniosły one również znaczące korzyści swoim laureatom, m.in. zwiększoną rozpoznawalność na szczeblu krajowym i międzynarodowym, a w związku z tym większe możliwości uzyskania finansowania i szersze grono zwiedzających. Ponadto zwiększają świadomość wartości naszego wspólnego dziedzictwa wśród społeczeństw Europy, stanowiąc kluczowe narzędzie promocji kultury naszego kontynentu.

Europa Nostra jest ogólnoeuropejską federacją organizacji pozarządowych działających w obszarze dziedzictwa kulturowego, wspieraną przez rozbudowaną sieć instytucji publicznych, przedsiębiorstw prywatnych i osób. Obecna w ponad czterdziestu krajach na kontynencie, organizacja ta stanowi głos społeczeństwa obywatelskiego na rzecz ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego i naturalnego Europy. Założona w 1963 r., jest obecnie uznawana za najbardziej reprezentatywną europejską sieć ochrony dziedzictwa. Plácido Domingo, światowej sławy śpiewak operowy, jest prezydentem organizacji.

Europa Nostra prowadzi kampanie na rzecz zachowania zagrożonych zabytków, miejsc i krajobrazów w Europie, w szczególności poprzez program „7 Najbardziej Zagrożonych”. Docenia zasługi związane z ochroną dziedzictwa poprzez przyznawanie Nagród Unii Europejskiej w dziedzinie  Dziedzictwa Kulturowego / Nagrody Europa Nostra. Wnosi również wkład w formułowanie i wdrażanie europejskich strategii i polityk w tym zakresie poprzez strukturalny dialog z instytucjami Unii Europejskiej oraz koordynację działań Europejskiego Sojuszu Dziedzictwa 3.3. Jest także jednym z głównych interesariuszy i partnerów współtworzących Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego 2018.

Zachęcamy do odwiedzenia nas na Facebooku i Instagramie!

Przeczytaj również:

Wsparcie obiegu literatury europejskiej 2025 | spotkanie informacyjne online, 28 listopada 14/11/2024 W związku z aktualnie otwartym naborem wniosków dotyczących obszaru Wsparcie obiegu literatury europejskiej, zapraszamy do udziału…

Sztuka pisania i wypełniania wniosków | wykład ekspercki, 19 listopada, online 04/11/2024 Zapraszamy do udziału w tegorocznym cyklu spotkań w ramach wykładów eksperckich dla sektora kultury i kreatywnego.