THE SOUND OF CULTURE - THE CULTURE OF SOUND: A EUROPEAN SOUND ART RESIDENCY NETWORK

Europejska sieć rezydencji artystycznych oparta na współpracy m.in. takich ośrodków jak Q-O2 (Belgia), Binaural / Nodar (Portugalia), HAI ART (Finlandia), DISK (Niemcy) i programu rezydencyjnego w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie. Celem projektu było zwiększenie mobilności młodych artystów, kuratorów i badaczy sztuki dźwięku, którzy w ramach rezydencji w różnych ośrodkach w Europie podejmowali działania mające na celu zaangażowanie publiczności w kreatywne działania, których tworzywem jest dźwięk i środowisko dźwiękowe. W ramach rezydencji prowadzone były pogłębione studia nad dźwiękowym aspektem kultury człowieka, organizowano otwarte warsztaty dla lokalnych społeczności, koncerty, instalacje dźwiękowe, performanse i akcje informacyjne popularyzujące zagadnienie dźwięku w kulturze.

Zamierzeniem warszawskiej odsłony projektu SoC–CoS było reagowanie na aktualne problemy miejskiej audiosfery – badanie politycznego i ekologicznego wymiaru dźwięku.

W 2015 roku rezydenci Caoline Claus oraz Juan Duarte skoncentrowali się na ekologii dźwięków miasta oraz na przygotowaniu interwencji dźwiękowych w sąsiedztwie Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski – inspiracją do tych działań było usytuowanie Zamku w okolicy Trasy Łazienkowskiej, dynamicznych miejskich przestrzeni Placu Zbawiciela i ulicy Marszałkowskiej oraz zacisznych okolic Traktu Królewskiego i Łazienek. Ekologia dźwięku jest stosunkowo nowym polem ekspresji artystycznej, działań badawczych i urbanistycznych – rozwijana od lat 70. XX wieku koncepcja pejzażu dźwiękowego, podkreśla znaczenie klarowności i różnorodności środowiska dźwiękowego w życiu człowieka. Celem dwojga artystów przebywających na rezydencjach twórczych w Warszawie w 2015 było podjęcie działań w przestrzeni publicznej, zmierzających do wzbudzenia zainteresowania brzmieniami miasta u mieszkańców Jazdowa i innych dzielnic Stolicy. „Otwarcie uszu” mieszkańców miasta przekłada się na ich codzienne praktyki dźwiękowe, a w dalszej perspektywie na zmiany w środowisku dźwiękowym, zmierzające do uczynienia pejzażu dźwiękowego Warszawy bardziej estetycznym i przyjaznym (zarówno dla człowieka jak i dla innych gatunków „słuchaczy” zamieszkujących stolicę). Zarówno Caroline Claus, jak i Juan Duarte, zorganizowali warsztaty, do udziału w których zostali zaproszeni lokalni artyści dźwiękowi i badacze. Wyniki warsztatów zaprezentowane zostały w ramach organizowanego przez Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski festiwalu „Archipelag Jazdów”. W grudniu 2015 ukazała się publikacja Caroline Claus zatytułowana Urban Sound Design Process [Projektowanie dźwiękowe przestrzeni miejskiej].

W roku 2016 szczególnym elementem pejzażu dźwiękowego Warszawy stały się brzmienia protestów i demonstracji politycznych – nie zawsze ich organizatorzy zdają sobie sprawę z tego, jak ważną funkcję może pełnić dźwięk w trakcie publicznych zgromadzeń. Działania artystów dźwiękowych Donii Jourabchi oraz Davide Tidoniego zaproszonych przez Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski na rezydencje koncentrowały się na zagadnieniu projektowania akustycznego demonstracji. Dźwięk postrzegany był w tym wypadku jako narzędzie, za pomocą którego obywatele mogą wyrażać swe racje polityczne i upominać się o swoje prawa. We współpracy z Cafe Kryzys oraz warszawską artystką Edytą Jarząb rezydenci badali nowe strategie udźwiękowienia protestu i protestowania za pomocą dźwięku. Organizowali warsztaty, prowadzili obserwacje i tworzyli improwizowane interwencje dźwiękowe, brali także aktywny udział w demonstracjach. Refleksja nad politycznym aktywizmem i politycznością dźwięku podsumowane zostały w krótkiej publikacji, której premiera odbyła się na jesieni 2016 roku.