Pałac w Sztynorcie na short liście najbardziej zagrożonych obiektów dziedzictwa kulturowego w Europie

Zabytki i miejsca dziedzictwa kulturowego w Europie nominowane do tegorocznego programu 7 najbardziej zagrożonych miejsc zostały ogłoszone przez Europa Nostra oraz Instytut Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Oto 11 najbardziej zagrożonych zabytków i miejsc dziedzictwa kulturowego w Europie w roku 2024:

Prezes Europa Nostra, prof. dr. Hermann Parzinger powiedział: „Wybrane obiekty dziedzictwa kulturowego są zagrożone zniszczeniem, niewłaściwym zagospodarowaniem, niszczycielskimi skutkami klęsk żywiołowych, zaniedbaniami lub brakiem funduszy. Publikując tę krótką listę, chcemy wysłać aktywistom mocny sygnał solidarności, wsparcia dla społeczności lokalnych, które angażują się w ratowanie tych miejsc. „Dziedzictwo europejskie należy chronić nie tylko jako świadectwo naszej wspólnej przeszłości, ale także jako katalizator zrównoważonej, spójnej i pokojowej przyszłości”.

Wyżej wymienione zagrożone obiekty dziedzictwa kulturowego zostały wybrane przez międzynarodowy panel doradczy składający się z ekspertów w dziedzinie historii, archeologii, architektury, konserwacji, analizy projektów i finansów. Nominacje do Programu 7 Najbardziej Zagrożonych 2024 zgłaszały organizacje członkowskie, organizacje stowarzyszone lub indywidualni członkowie Europa Nostra, a także członkowie European Heritage Alliance.

Decydującymi czynnikami o wyborze były wyjątkowe znaczenie dziedzictwa kulturowego i wartość kulturowa poszczególnych obiektów, a także poważne zagrożenie, na jakie są one dziś narażone. Za kluczową wartość dodaną uznano poziom zaangażowania społeczności lokalnych oraz zaangażowanie podmiotów publicznych i prywatnych w ratowanie tych obiektów. Kolejnym kryterium wyboru był potencjał tych obiektów do pełnienia roli katalizatora zrównoważonego rozwoju społeczno-gospodarczego.

Ostateczna lista 7 najbardziej zagrożonych obiektów dziedzictwa kulturowego w Europie na rok 2024 zostanie przedstawiona w kwietniu.

Pałac w Sztynorcie, północne Mazury, Polska

Położony w oszałamiająco pięknej mazurskiej krainie jezior pałac w Sztynorcie, jest popularnym miejscem turystycznym w Polsce, które słynie z panoramicznych widoków i bogatej historii oraz przyciąga każdego roku tysiące turystów. Wzniosła go w latach 1689-1691 niemiecka rodzina Lehndorffów, po tym jak ich pierwotna siedziba padła ofiarą dewastacji Tatarów Krymskich podczas II wojny północnej. W XIX wieku pałac został rozbudowany.

Pałac, położony zaledwie 17 kilometrów od kwatery głównej Adolfa Hitlera „Wilczy Szaniec”, stał się podczas II wojny światowej ośrodkiem niemieckiego ruchu oporu przeciwko Hitlerowi i jego nazistowskiemu reżimowi. Ostatni dziedzic Sztynortu, Heinrich hrabia Lehndorff, zapłacił życiem za udział w nieudanej próbie zabicia Hitlera w Wilczym Szańcu 20 lipca 1944 roku.

Wartość pałacu w Sztynorcie jako dziedzictwa kulturowego polega na zachowaniu jego oryginalnej tkanki i estetyki pochodzących z czasów budowy. Dzięki temu jest on zabytkiem, który niczym wehikuł czasu daje dzisiejszym gościom i okolicznym mieszkańcom rzadki wgląd w architektoniczny splendor XVII wieku. Rezydencja wraz z 1500 metrami kwadratowymi polichromowanych stropów jest artystycznym odzwierciedleniem epoki, w której powstała. Każde pociągnięcie pędzla i odcień koloru odzwierciedlają kreatywnego ducha tamtych czasów, czyniąc budynek ilustracją historii z przeszłości.

Ze względu na swoją historię i strategiczne położenie, Sztynort ma kluczowe znaczenie dla geostrategicznej reorganizacji Europy. Pomimo stanu zniszczenia, pałac nadal stanowi centrum atrakcji turystyki i rozwoju regionalnego i mimo wszystko pozwala spojrzeć optymistycznie w przyszłość. Jednak istnieje pilna potrzeba podjęcia działań w celu jego zachowania. Aktualnie dobiegła końca faza doraźnej konserwacji pałacu i obecnie skupiamy się na renowacji, która będzie wymagała całkowitego budżetu w wysokości około 30 milionów euro.

Znaczenie pałacu w Sztynorcie wykracza poza granice regionu i przyciągnęło uwagę władz państwowych w Polsce i w Niemczech. Właścicielem obiektu jest Polsko-Niemiecka Fundacja Ochrony Zabytków Kultury z siedzibą w Warszawie. Powodzenie projektu renowacji jest jednak zagrożone ze względu na złożoną strukturę administracyjną i potrzebę znacznego wsparcia finansowego.

Projekt jest obecnie koordynowany przez „grupę roboczą Sztynort” (Arbeitsgruppe Steinort) pod przewodnictwem Konsul Generalnej Niemiec w Gdańsku Cornelii Pieper, której poświęcenie dla sprawy odegrało kluczową rolę w jego rozwoju. Jednak zmienne zaangażowanie i entuzjazm władz w Berlinie i w Warszawie, na które wpływ miały zmieniające się warunki polityczne, przyczyniają się do niestabilności sytuacji pałacu. Aby przeciwdziałać temu zagrożeniu, podejmowane są obecnie wysiłki w celu stworzenia stabilnej struktury organizacyjnej i przyspieszenia procesu odbudowy rezydencji.

Włączenie do programu „7 najbardziej zagrożonych” (7 Most Endangered) jest ważnym impulsem do znacznego zwiększenia społecznej świadomości na temat tego miejsca i wygenerowania stabilnego wsparcia na poziomie europejskim. Jest to dowodem na wartość dziedzictwa jakim jest pałac w Sztynorcie, nie tylko jako zabytek, ale też miejsce o dynamicznej sile łączącej przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Nominacja do programu „7 najbardziej zagrożonych” w 2024 roku to zasługa jednego z członków Europa Nostra z Luxemburga i Towarzystwa Sztynorckiego im. Lehndorffów (Lehndorff-Gesellschaft Steinort e.V.) z siedzibą w Berlinie. Towarzystwo działa na rzecz wykorzystania pałacu przede wszystkim do działań kulturalnych z możliwością przekształcenia go w centrum wystaw i festiwali sztuki, działań edukacyjnych i wymiany naukowej: Academia Masuria z Galerią Lehndorffów jako „Forum dialogu europejskiego”. W ciągu ostatnich dziesięciu lat Towarzystwo podejmowało aktywnie działania, a także tworzyło sieć relacji i kontaktów w celu ułatwienia renowacji obiektu. Nieustannie dąży do zwiększenia wsparcia politycznego, propagując Sztynort jako wspólne dziedzictwo europejskie i symbol pojednania między narodami.

Źródło: materiał prasowy Europa Nostra

Data publikacji: 12/02/2024

Pałac w Sztynorcie na short liście najbardziej zagrożonych obiektów dziedzictwa kulturowego w Europie

Przeczytaj również: